Jouw aandacht is miljoenen waard!

‘Als je niet betaalt voor het product, dan ben jij het product.’

‘Er zijn maar twee industrieën die hun klanten gebruikers noemen: illegale drugs en software.’

Deze doordenkertjes komen uit ‘The Social Dilemma’, een Netflix-docu die heel wat discussie losmaakt. In anderhalf uur maakt de docu je bewust van het verdienmodel van de grote techreuzen, zoals Google en Facebook. In een notendop is dit de boodschap: sociale media zijn verslavend, ziekmakend én ze maken onze democratie kapot.

Algoritmes duwen je steeds verder je eigen echoput in. Want big tech serveert alleen online hapjes die passen bij jouw smaak. Dat kunnen ook giftige hapjes zijn. Haatzaaierij via Facebook maakte in 2017 in Myanmar de geesten rijp om Rohingya-moslims te verdrijven met moord, plundering en verkrachting.

Voor big tech is het belangrijk dat jij zoveel mogelijk tijd doorbrengt op jouw schermpje. Want dat betekent meer aandacht voor hun advertenties – en meer geld! En dus maken ze hun software zo verslavend mogelijk. Tim Kendall, voormalig topman bij Pinterest, vertelt in ‘The Social Dilemma’ dat hij verslaafd raakte door de verleidingstechnieken die hij zelf bedacht.

Er zijn bedrijven die zeeën en bossen leegroven. Techbedrijven hebben een andere ‘goudmijn’ ontdekt. Zij plunderen de menselijke geest. Ze verdienen geld met jouw aandacht. En aandacht is nogal belangrijk! Filosoof Matthew Crawford zegt: “Steeds meer bedrijven proberen onze aandacht te oogsten, vaak tegen onze wil in. Dat is verontrustend. Want aandacht is ook het meest intieme dat je bezit: het bepaalt waarmee je je geest vult, waarover je nadenkt, hoe je de wereld tot je neemt. Aandacht is het fundament van ons geestelijk leven.’

Sommige stukken in de docu zijn geacteerd. Zo zie je geregeld hoe ‘bad guys’ (acteurs) bij techbedrijven hard hun best doen om de aandacht vast te houden van een gebruiker. “Wijzig zijn nieuwsfeed!” roepen ze bijvoorbeeld. “Zorg voor een like! Is er geen vriendin die hem kan taggen? We mogen hem niet kwijtraken.’

Het doet denken aan de scènes die C.S. Lewis beschrijft in ‘Brieven uit de hel’, een boek over demonen die hard werken om hun ‘patiënten’ uit de buurt van echte vreugde te houden. Eén van die demonen geeft deze ‘gouden tip’: “Wij proberen de mens altijd weg te trekken van de natuurlijke vorm van elke vreugde in de richting van het onnatuurlijke, waar de geur van de Schepper de vreugde niet doorwaait, waar niets te genieten valt. Het recept is: een altijd groeiend verlangen naar een altijd slinkende vreugde. Roof de ziel van een mens en geef hem er niets voor terug – zó verkwik je waarlijk het hart van onze vader.”